GRAFİK TASARIM TERİMLERİ
Grafik Nedir? : Harfleri , sözcükleri, tümceleri, fotoğrafları, biçimleri, renkleri kâğıt üzerinde bir zevk ve oranla yerleştirme ve bu yerleştirmede yenilik ve çekicilik oluşturma sanatına grafik denir. Eski Yunancadaki "Grapnein" (yazmak) kelimesinden dilimize geçmiştir.
Tasarım Nedir? : Planlamaya dayalı belirli bir amaç gözeten yaratıcı bir eylemdir.
Grafik Tasarım Nedir ? : Okunan izlenen görüntülerin tasarımı şeklinde tanımlanır. Grafik tasarımda görsel unsurlar kenar çizgileri ile aynı yönde yerleştirildiklerinde düzenli ve durağan , karşıt yönde yerleştirildiklerinde dinamik ve enerjik bir yapı oluştururlar.
İletişim : Gönderici ve alıcı olarak adlandırılan iki insan ya da insan grubu arasında gerçekleşen bir duygu, düşünce, davranış ve bilgi alış verişidir.
Grafik İletişim : Görüntülerden oluşan bilgilerin değiş-tokuşu olarak tanımlanır. Yazılar, resimler ve fotoğraflar başlıca grafik iletişim araçlarıdır. Bir mesajın açık, ekonomik ve estetik yollarla üretilmesi, grafik iletişimin başlıca amacıdır. Grafik iletişimin ekonomik olması demek, mümkün olan en az sayıda görsel imgenin, mümkün olan en yüksek sayıda bilgiyi aktarabilmesi demektir. Örnek : Erkek/kadın tuvaletlerini ya da giriş çıkışı grafik imgelerden anlarız.
Grafik Tasarımın Öğeleri : Çizgi , ton , renk , doku , biçim , ölçü , yön olarak ifade edilebilir. Çizgiler karakterlerine göre ve konumlarına bağlar olarak bazı mesajlarda iletirler. Örneğin ; yatay çizgi durgunluk , dikey çizgi saygınlık , diyagonal çizgi canlılık , kıvrımlı çizgi zarafet ifadesi verir.Tonlar genellikle görsel imgenin yarım ton reprodüksiyon tekniği ile tamlanması yoluyla elde edilir. Ton ve çizgi tasarımda kontrastlığı oluşturan elemanlardır. Renk , bir tasarımı meydana getiren yapı taşlarından biridir. Renkler , izleyen üzerinde değişik etkiler uyandırırlar. Bunların bir bölümü kişisel , bir bölümü ise genellenebilir duygulardır. Örneğin ; sıcak renklerin uyarıcı , soğuk renklerin ise gevşetici , dinlendirici olması renklerin genellenebilir etkileri olarak değerlendirilebilir. Doku , bir yüzey üzerinde tekrarlara dayalı biçimsel bir düzen olarak adlandırılabilir. Örneğin; zeminde kullanılan bir ahşap, mermer vb. dokusu...Bir grafik tasarım ürünü , farklı ölçülerdeki görsel unsurların bir araya gelmesiyle oluşur. Bir tasarım yüzeyi üzerinde bulunan çizgisel , tipografik ve görsel unsurların yönü önemlidir.Örneğin: Bir gazete haberinde yer alan insan fotoğrafı , ilgili habere doğru bakmalıdır.
Hedef Kitle: İlgi alanları ve özellikleri ayrıntılı bir biçimde tanımlanmış bir kitledir. Bir kişi ya da kurumun davranışlarından, kararlarından, uygulamalarından dolaylı ya da dolaysız olarak etkilenen grup olarak ifade edilebilir.
Sanat Yönetmeni : Reklâm ajanslarında mutlaka olan metin yazarı , fotoğrafçı , uygulamacı grafiker, müşteri temsilcisi vb. elemanlarla çalışan, etkili reklâm üretimi ve tasarımından sorumlu kimse.
Grafiker Kimdir ? : Görsel sanatlar alanındaki ressam , heykeltıraş gibi meslek mensuplarından biri olan grafikerler, basılması istenen materyali estetik kurallar çerçevesinde baskı için düzenleyen ; yazıları ve görsel unsurları işin niteliğine uygun bir grafik dili kullanarak çekici hale getiren ve bu yolla etkili iletişim ortamı yaratan sanatçılardır. Günümüzde grafikerlerin sanat bilgisi ve el becerisi yanında, psikoloji ve iletişim bilimleri ile de yakından ilgilenmesi gerekmektedir. Grafikerlik önemli bir sanat dalı haline gelmiştir. Dünyada ve ülkemizde; güzel sanatlar bölümlerinde grafik ana sanat dalları açılmıştır.
Eskiz (Taslak) Nedir? : Çeşitli unsurların sayfa üzerinde nasıl yerleştirileceğini gösteren karakalem ya da kör yazı ve resimlerle oluşturulmuş taslak çalışmaları. Taslaklar , fikir taslakları ve geliştirilmiş taslaklar olarak iki aşamada ele alınabilirler. Fikir taslakları, basılacak ürünle ilgili olarak otobüste, evde, parkta ya da herhangi bir yerde üretilmiş kabataslaklara verilen addır. Geliştirilmiş taslaklar ise, fikir taslakları içinden seçilen birkaç örneğin, işin gerçek ebatlarında bilgisayar ortamında gerçek baskı materyalleri ile ya da uygun bir baskı altı malzemesi üzerine ışıklı masalarda kör yazı ve resimlerle oluşturulmuş taslaklardır. Bu taslaklarda kullanılacak yazı karakteri ve puntosu , varsa fotoğrafın yeri ve büyüklüğü , zemin rengi vb. unsurlar basılacakmış gibi düzenlenir ve müşteriye sunulur.
Mizanpaj Nedir? (Düzenleme) : Grafik öğelerinin belirli bir çerçeve içinde dengeli olarak yerleştirilmesi. Bir çeşit taslak.Sayfa düzenlemesi , sayfa planı.
Pikaj Nedir? : Grafik için hazırlanmış ; resim, yazı, amblem ve fotoğrafların, milimetrik kâğıt ya da resim kâğıdı üzerine, gönyeli bir şekilde kesilerek yapıştırılması. Bu işlem bilgisayarların basım dünyasına girmesinden önce yapılırdı. 1990’lı yıllara kadar pek çok matbaa ve yayınevi pikajörleri çalıştırırdı. Günümüzde pikaj işlemi yapılmamaktadır.
İllüstrasyon Nedir? : Başlık, slogan ya da metin gibi sözel unsurlardan çok görsel unsurların ağırlıkta olduğu ; görsel anlatım öğelerinin etkin kullanıldığı grafik tasarım unsurlarının bütünüdür.
Slogan: Genellikle hafızada kalıcılık için ise ideali 2–3 kelimeden oluşmasıdır.
Amblem Nedir ? : Tek satırdan oluşan , bir ürün, hizmet ya da fikri tanıtmak amacıyla yazılmış çarpıcı metinlerdir. Sloganlarda sözcük sayısı 5-6'yı geçmemelidir. Özellikle afiş tasarımında, vurgulama ve Ürün ya da hizmet üreten kuruluşlara kimlik kazandıran sözcük özelliği göstermeyen soyut ya da nesnel görüntülerle ya da harflerle oluşturulan simgelerdir.
Logo Nedir? : İki ya da daha fazla tipografik karakterin sözcük halinde okunacak biçimde bir araya getirilmesiyle oluşturulan ve bir ürün, kuruluş ya da hizmeti tanıtan marka ya da amblem özelliği taşıyan simgeler.
Simgesel İşaret : Ürün, hizmet, düşünce ya da nesneyi simgeleyen işaretler. Trafik işaretleri, ulaşım, hastane, sigara içilmez levhaları , bayrak ve flamalar simgesel işaretlere örnektir.
Ticari Marka ® Nedir? : Bir ürünün benzer ürünlerden ayrılmasını sağlamak amacıyla üreticiler tarafından kullanılan tanımlayıcı simgelerdir. Format : Biçimin, ölçümün ya da bir yayının görünüşü için kullanılan genel bir terim.
Perspektif Nedir? : Cisimleri, bir yüzey üzerine görüldükleri gibi çizme tekniği.
Orijinal Nedir ? : Bir çok kaynakta ve günlük hayatta "Orjinal " olarak geçen ve söylenen kelimenin doğru yazımı ve ifadesi "Orijinal" dir. Baskı yoluyla çoğaltılmak üzere tarayıcılarda taranarak film çıkışa hazırlanan ya da reprodüksiyon atölyesinde filmi çekilen tire veya yarı ton resim.
Degrade: Siyahtan beyaza giden tram - tonlama ; koyu renkten açık renge ya da bir renkten başka bir renge geçiş işlemi. Daha çok değişik zemin denemelerinde tercih edilir.
Kurum Kimliği : Bir kurumun ya da şirketin kartvizit , yazışma , iş gazetesi gibi kâğıt baskı dokümanlarında sürekli aynı stili kullanmasıyla oluşan ve diğer şirketlerden ayrılmasını sağlayan imaj. Tutarlı olmak için bütün dokümanlarda aynı yazı tipi , stili, harf ve satır arası boşlukları aynı tür boşluklar kullanılır. Bu parçalar bütün yayınlarda aynı yerlerde olur.
Kurum Kimliği Dosyası : Bir kurumun imajını güçlendirmek için hazırlanan ve sürekli kullanılacak basılı evraklara (logo, amblem, fatura, irsaliye, makbuz, zarf, antetli kâğıt, kartvizit gibi) ilişkin örneklerin bulunduğu dosya.
Broşür Nedir? : Tanıtım , bilgilendirme amacı taşıyan renkli veya tek renk olarak hazırlanan kitapçık ya da tek , iki , üç ya da akordeon kırımlı föy.Küçük ebatlı olmasından ve taşınabilir olmasından dolayı sıklıkla firmaların tanıtım araçları içersinde yer alır.
Afiş Nedir ? : Kâğıdın yalnız bir yüzüne siyah / beyaz veya renkli olarak basılıp duvarlara asılan bir çeşit duyuru. Afişler hedef kitle ile buluştukları çevreye bağlı olarak iç ve dış mekân afişleri olarak ikiye ayrılır. Dış mekân afişleri, büyük boyutları ile duvar yüzeylerinde ilan panolarında hedef kitleyle karşılaşırlar. İzlenme süreleri çok kısadır. İç mekân afişleri, salonlara, lobilere ve koridorlara asılır. Bu nedenle de uzun süre izlenme şansına sahiptirler. İzlenme süresini dikkate almak gerek.
Billboard Nedir? : 70x100 boyutunda en az 4 , en çok 10 parçadan oluşan ve daha çok açık havada hedef kitle ile buluşan büyük boy afiş.
El İlanı Nedir ? : Bir ürün ya da hizmeti duyurmak, tanıtmak amacıyla çok sayıda bastırılıp dağıtılan genellikle 1/2 ya da 1/4 A4 boyutundaki basılı materyal.
Ambalaj Nedir? : Bir ürünü dış etkilerden korumak, tanıtmak, ürünle ilgili imaj yaratmak ve kullanıcıyı bilgilendirmek amacıyla kâğıt, karton vb. malzemelerden yapılan ürün tamamlayıcısı.
Prospektüs Nedir ? : Bir ilacın kullanımına ilişkin bilgileri içeren ve ilacın karton ambalajı içinde sunulan basılı materyal.. Ya da bir işin reçetesi anlamında da kullanılan kelime.
Recto : Bir açık kitabın süreli yayın ya da benzerlerinin sağ taraf sayfası. Sayfa 1, sürekli olarak Recto üzerindedir ve rectolar sürekli tek sayfa sayısını taşır.
Verso: Bir kitabın sol taraftaki sayfası.
Dia pozitif : Saydam, slâyt… Görüntünün film üzerinde net olarak göründüğü bir fotoğraf türü olup, matbaacılıkta görüntü kalitesi açısından tercih edilen orijinaldir.
Opak : Işık geçirmeyen ve saydam olmayan, ışığı yansıtan. Fotoğrafçılıkta karta basılmış fotoğraflar Opak olarak adlandırılır.
Cilt Payı Nedir? : Basılı alanla, sayfanın ciltlenecek kenarı arasındaki iç marj - boşluk payı.
Donuk sayfa : Sayfa düzeninde tek düze görünen, hareketsiz sayfa. Örneğin ; roman, hikâye sayfaları…
İsim Plakası: Yayının başlığının konulduğu grafiksel özelliklerle desteklenen bölge ( isim plakası genellikle bir arka plan, yatay çizgiler, bir alt başlık ve bir açıklama satırı içerir. Yönetici listesiyle (künye) karıştırılmamalıdır.)
Künye : Bir yayının adı , adresi, sahibi, yöneticisi, telefonu, elektronik posta v.b. bilgileri içeren bölüm.
Piktogram : Nesnelerin , stilize edilmiş siluetlerindendir. Kolay algılanır, çabuk öğrenilirler. Mektup, telefon işareti, sigara içilmez v.b. işaretler.
Düz Anlam: Bir sözcük işaret ya da imgenin doğrudan anlamıdır. Örneğin sarı renk dolgulu bir daire, sarı renkli bir dairedir.
Yan Anlam : Anlamın ikinci aşamasıdır. Yan anlam ancak düz anlamın bulunduğu bir yerde değer kazanır, etkili olur ya da önerilir. Örneğin , sarı renk dolgulu bir daire görünümü bir güneş olarak algılanabilir.
Görsel Malzeme: Basılacak her türlü malzeme görsel malzeme olarak adlandırılır. Örnek olarak fotoğraf, slâyt, resim ve yazı verilebilir.
Simetri : 1- Tasarımda iyi orantılanmış ve dengelenmiş parçaların oluşturduğu genel yapı 2- Hayali bir çizgi ya da düzlemde ayrılmış iki yönlü biçim benzerliği.Örnek insan vücudu , dergi ve kitap sayfaları…
Asimetri : Tasarımda, simetrinin tersine orantısızlığa dayalı parçalardan oluşan yapı. Modernist akımlar asimetriyi birbirine benzemeyen ya da eşdeğer olmayan görsel unsurlar arasında dinamik bir denge ya da düzen sağlayan bir kavram olarak ele alıp kullanmışlardır. Asimetrik denge, birbirine benzemeyen ya da eşdeğer olmayan görsel unsurlar arasında dinamik bir denge ya da düzen sağlayan bir kavram olarak ele alınmaktadır. Asimetride büyük yazı küçük yazıyı, büyük görsel öğe küçük görsel öğeyi ezer ancak sayfada yinede bütünlük hâkimdir.
Sızma: Tasarımda basılı alanın bir kısmının örneğin fotoğrafın sayfanın dışına taşması.
Silme: Baskı tasarımında görsel malzemenin sayfa kenarlarında hiç boşluk kalmayacak şekilde sayfanın tamamına yerleştirilmesi.
Siluet Nedir? : Arka plandan soyutlanmış bir görüntü veya bir fotoğrafta bir anahtar öğeyi soyutlama amacıyla arka planın kaldırılması.
Görsel Hiyerarşi : Tasarım içinde vurgulanmak istenen mesaja göre görsel unsurların ölçümlenmesi anlamına gelir. Kimi tasarımlarda fotoğraf öne çıkarken, kimisinde de tipografik unsurlar, kimisinde renk, hatta bazılarında tasarım yüzeyindeki beyaz boşluk öne çıkabilir.
Forma Nedir? : Kâğıt tabakaları genellikle 4, 8, 16 ya da 32 sayfadan oluşan birimlere bölünmektedir. Bu birimlere forma denir. Kitap , dergi gibi çok sayfalı basılı materyallerin planlanması forma üzerinden yapılır.
Reklam Nedir? : Bir ürün ya da hizmetin basın ve yayın araçlarına para karşılığında tanıtılarak kamuoyuna iletilmesine yönelik faaliyetlerin tümü.
Reklam Ajansı : Bir ürün ya da hizmetin tanıtım faaliyetlerini yürütebilecek bilgi ve yeteneğe sahip uzmanların oluşturduğu topluluk.
Ajans : Bünyesinde ajans yöneticisi, müşteri temsilcisi, sanat yönetmeni, pazar araştırmacısı, metin yazarı, medya sorumlusu, trafik sorumlusu, üretim sorumlusu, tasarımcı, illüstratör, fotoğrafçı, dizgi operatörü , endüstri tasarımcısı , personel sorumlusu gibi elemanları barındıran; bir ürün ya da hizmeti tanıtmak , duyurmak, sattırmak için reklam , pazarlama ve tanıtım faaliyetleri yürüten işletmedir.
Vinyet : Dizgi ve sayfa düzenleme işlerinde zemin ve aralarda, köşelerde kullanılan ve sistematik parçalar halinde bir birini takip eden , bunları kullanarak imal edilen süsler, figürler, çiçekler ve benzeri.Günümüzde vinyetler bilgisayar ortamında clipart dosyalarında hazır olarak bulunmaktadır.
PDF Dosya Formatı Nedir ? : PDF (Portable Document Format) yani "Taşınabilir Belge Biçimi" kelimelerinin baş harflerinden gelmektedir.PDF dosyaları farklı bilgisayar işletim sistemleri arasında taşınabilir ve yazdırılabilir belgeler oluşturmak amacıyla üretilmiş sayısal bir dosya biçimidir. Basılacak işler , PDF dosyasında kayıt sırasında gerekli düzenlemeler yapılıp kaydedildiğinde , matbaada baskı için uygun bir dosya formatıdır.
JPEG Dosya Formatı Nedir ? : JPEG, Joint Photographic Experts Group (Birleşik Fotoğraf Uzmanları Grubu) tarafından standartlaştırılmış bir sayısal görüntü kodlama biçimidir. Bu biçim, 1994 yılında ISO 10918-1 adıyla standartlaşmıştır.Jpeg dosya sıkıştırması sayesinde , veri taşıma alanında çok büyük alan kaplayan resim ve fotoğrafların boyutları %80 - %90 oranında sıkıştırılarak daha az yer kaplaması sağlanabilir.Bu dosya sıkıştırmasında resim veya fotoğraflarda çok fazla kalite kayıpları oluşabilmektedir. Matbaada bastıracağınız işler için pek uygun bir format olmayabilir.
TIFF Dosya Formatı Nedir ? : Tagged Image File Format (kısaca TIFF) grafik , fotoğraf gibi dosyalar için kullanılan bir biçimdir. Aldus isimli şirket tarafından üretilip 1986 yılında ilk sürümü duyurulmuştur.1994 yılında Aldus Corp ile Adobe Systems'in birleşmesinden sonra TIFF 6.0 geliştirilmiş ve birçok yeni özellikler eklenmiştir. JPEG ve PNG gibi TIFF de yüksek renk derinliği olan görüntülerde kullanılır. Photoshop, GIMP gibi görüntü işleme programları TIFF biçimini destekler. TIFF biçimi birden fazla sayfayı desteklediği için, çok sayfalı dökümanlar ayrı ayrı dosyalar yerine tek bir TIFF dosyası olarak kaydedilebilir. Örneğin, bir TIFF dosyası hem JPEG biçiminde (kayıplı), hem de PackBits biçiminde (kayıpsız) sıkıştırılmış görüntüleri içerebilir. TIFF dosyaları, kayıpsız görüntü depolama özellikleri sayesinde iyi bir görüntü arşivi olarak kullanılabilirler. Çünkü standart JPEG dosyalarının aksine, kayıpsız sıkıştırılmış (ya da hiç sıkıştırılmamış) bir TIFF dosyası , görüntü kalitesinde bir kayıp olmaksızın düzenlenip yeniden kaydedilebilir. Bu özellik TIFF dosyası içinde yer alan JPEG biçimindeki görüntüler için geçerli değildir. TIFF, JPEG ve PNG biçimlerinde de olduğu gibi, yüksek renk derinliği olan görüntülerde tercih edilir. TIFF, diğer dosya biçimlerine kıyasla çok daha fazla disk alanına ihtiyaç duyması ve içerdiği "tampon bellek taşması" (buffer overflow) gibi zayıflıkları nedeniyle giderek azalan bir kullanıma sahiptir.Fakat baskı için tercihen kullanılabilir.
PNG Dosya Formatı Nedir ? : PNG (Portable Network Graphics) 'in yani "Taşınabilir Ağ Grafiği" anlamındaki kelimelerin baş harflerinin kısaltmasıdır , resim ve fotoğrafları kayıpsız sıkıştırarak görüntü saklamak için kullanılan bir saklama biçimidir. PNG dosyalarında , JPEG formatına nazaran daha fazla orijinal veriye ait renk derinlik bilgisi (tonlama bilgisi) ve bu tonlamalara ait alfa , beta , gama gibi renk tonlama detayları içerdiğinden , JPEG formatından daha iyi bir görüntü sonucu vermektedir. Kısaca resim ve fotoğraflardaki dosya kayıt kalite sıralaması şu şekildedir ; En iyiden en düşüğe göre : RAW (fotoğrafların çekildiği ham hali ) > TIFF > PNG > JPEG ve GIF.
EPS Dosya Formatı Nedir ? : EPS : Oriijinal adı Encapsuled Postscript olan EPS , grafik ve görüntü dosyalarını depolamak için Adobe Systems tarafından geliştirilen bir dosya biçim standardıdır. EPS formatı hemen hemen bütün çizim ve sayfa düzenleme programları tarafından desteklenir. Özelliği ; esnek , yeniden düzenlenebilir bir dosya formatı olmasıdır.Basılacak işin EPS kaydedildiği durumlarda renk modunun CMYK olduğuna dikkat edilmelidir.
CDR Dosya Formatı Nedir ? : CDR : Corel Draw grafik yazılımının dosya kayıt formatıdır. CDR formatı , tamamen esnek bir yapıda , vektörel (resim olmayan , çizgisel ve yeniden düzenlenebilir) bir dosya kayıt formatıdır.Grafik çalışmalarınızı CDR dosya formatında kaydettiğinizde , baskı için uygun bir yapıda kaydetmiş olursunuz. Kayıt sırasında CMYK renk modunda kaydettiğinize emin olunuz.
PSD Dosya Formatı Nedir ? : PSD : Adobe Photoshop grafik yazılımının dosya kayıt formatıdır. PSD dosyaları , grafik çalışmasına ait bir çok katmandandan oluşan efektler , renk derinlik bilgileri , çözünürlük gibi detaylı bilgileri içermekte ve baskıya hazır halde , yeniden düzenlenebilir bir yapıda olan formattır. PSD dosyaları 2GB'a kadar olan büyük ebatlı dosyaları destekler.2GB'dan daha büyük dosyalarda PSB dosya formatı kullanılabilir.
AI Dosya Formatı Nedir ? : AI , Adobe Illustrator grafik yazılımının dosya formatıdır. AI dosyaları tıpkı CDR dosyaları gibi vektörel dosyalar olup , grafik çalışmasının tüm öğeleri yeniden düzenlenebilir , esnek bir yapıdadır.Bu dosya formatında da detaylarda kayıplar olmaz ve baskıya uygun haldedirler.